- Năm 2018, Vệ tinh viễn thông Vinasat-1 và Vinasat-2 được Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam vinh danh là 1 trong 8 công trình trọng điểm quốc gia. Đây là vinh dự lớn với Tập đoàn VNPT, nhất là những CBCNV đã và đang vận hành, khai thác hiệu quả hoạt động của Vinasat.

Công trình mang tầm vóc quốc gia

Hơn 10 năm trước, đúng 5h17 phút rạng sáng ngày 19/4/2008, vệ tinh viễn thông đầu tiên của Việt Nam rời bệ phóng trong nỗi xúc động xen chút thấp thỏm của hàng chục triệu con tim Việt Nam. Vinasat-1 được phóng thành công lên quỹ đạo là sự kiện lịch sử của ngành viễn thông, đánh dấu Việt Nam có chủ quyền quỹ đạo không gian thế giới, nâng cao hình ảnh và vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.

Kế hoạch phóng vệ tinh viễn thông của riêng Việt Nam xuất phát từ việc các doanh nghiệp và tổ chức ở trong nước khi đó đang phải trả một khoản ngoại tệ lớn thuê vệ tinh của Nga, Úc, Thái Lan... để sử dụng cho các yêu cầu cung cấp dịch vụ và thông tin chuyên ngành. Nếu có vệ tinh riêng của mình, Việt Nam sẽ tiết kiệm được nhiều chi phí do giá cho thuê thương mại một kênh vệ tinh thường cao hơn giá thành từ 1,8 đến 3 lần - tuỳ thuộc vào cung cầu và băng tần sử dụng. Việc phóng vệ tinh Vinasat-1 là sự kiện khẳng định chủ quyền quốc gia của Việt Nam trên quỹ đạo không gian, đồng thời nâng cao hình ảnh, uy tín của Việt Nam nói chung và Viễn thông CNTT Việt Nam nói riêng. Với dung lượng truyền dẫn tương đương với 10.000 kênh thoại/Internet/truyền số liệu hoặc khoảng 120 kênh truyền hình, Vinasat-1 giúp Việt Nam sớm hoàn thành việc đưa các dịch vụ viễn thông, Internet và truyền hình đến tất cả các vùng sâu, vùng xa, miền núi và hải đảo... là những nơi mà phương thức truyền dẫn khác khó có thể vươn tới được; trong đó, đặc biệt Vinasat-1 còn hỗ trợ hiệu quả cho công tác thông tin phục vụ phòng chống và ứng cứu đột xuất khi xảy ra bão lũ, thiên tai...

Tiếp nối thành công của Vinasat-1, rạng sáng ngày 16/5/2012, vệ tinh Vinasat-2 được phóng lên chiếm lĩnh thêm quỹ đạo địa tĩnh quan trọng, thiết yếu. Qua đó, Việt Nam kiểm soát chặt chẽ được chủ quyền không gian của đất nước và có khả năng quét một số vùng không gian của một số khu vực trên thế giới, góp phần vào việc cung cấp dịch vụ của Việt Nam cho các nước thông qua dịch vụ vệ tinh. Hệ thống 2 vệ tinh Vinasat đã giúp Việt Nam đã tự chủ được thông tin vệ tinh của mình trong phát thanh truyền hình, viễn thông, di động và đặc biệt là an ninh quốc phòng.

Tiếp tục vận hành, khai thác hiệu quả

10 năm qua, Công ty Viễn thông quốc tế VTI (sau đổi thành VNPT-I), do ông Lâm Quốc Cường là Giám đốc, được Tập đoàn giao nhiệm vụ quản lý, vận hành và kinh doanh, khai thác lần lượt cả 2 quả vệ tinh Vinasat. Đơn vị đã thực hiện tốt nhiệm vụ này mà kết quả cụ thể là đảm bảo an toàn tuyệt đối cho các vệ tinh và triển khai kinh doanh hiệu quả. Sau tái cơ cấu của Tập đoàn, mảng kinh doanh vệ tinh được điều chuyển về trực thuộc VNPT-VinaPhone, còn hoạt động vận hành, khai thác được điều chuyển về trực thuộc VNPT-Net.

Ban Phát triển mạng quốc tế hiện thuộc Tổng Công ty Hạ tầng mạng VNPT-Net đang được giao nhiệm vụ quản lý, vận hành, điều khiển đảm bảo an toàn và ổn định Vinasat-1 và Vinasat-2, cùng phối hợp với các đơn vị trong Tập đoàn khai thác, kinh doanh hiệu quả 2 vệ tinh này. Phó Giám đốc Ban Phát triển mạng quốc tế Lê Thành Nam cho biết, Vinasat-1 và Vinasat-2 hiện đang cung cấp các dịch vụ phát thanh, truyền hình cho tất cả các cơ quan thông tấn báo chí trong nước, phục vụ các dự án Chính phủ, các dự án phòng chống thảm họa, thiên tai… cũng như các doanh nghiệp khai thác dầu khí, các doanh nghiệp viễn thông phục vụ kết nối thông tin di động trong và ngoài nước. Tập đoàn cũng đã và đang đẩy mạnh kinh doanh 2 vệ tinh này, đón đầu nhu cầu sử dụng của các khách hàng trong nước và quốc tế. Đến nay, VNPT đã khai thác trên 95% dung lượng của Vinasat-1 và hơn 60% dung lượng của Vinasat-2. Đây là nỗ lực của VNPT trong bối cảnh thị trường có sự cạnh tranh gay gắt về giá giữa các nhà khai thác dịch vụ vệ tinh trong khu vực. Hiện, hai vệ tinh hoạt động tốt, ổn định, các chỉ tiêu đo đạc đều đảm bảo theo thiết kế.

Xác định việc vận hành và điều khiển vệ tinh là lĩnh vực mới ở Việt Nam, đòi hỏi tính chính xác cao, tuân thủ quy trình nghiêm ngặt. Hơn 10 năm qua, CBCNV Ban Phát triển mạng quốc tế đã không ngừng học hỏi, làm chủ công nghệ, chủ động xử lý khắc phục các tình huống phát sinh trong quá trình khai thác, cung cấp dịch vụ. Hiện có 2 Đài điều khiển vệ tinh, đài chính ở Quế Dương, Hà Nội và đài dự phòng ở Bình Dương. Các kỹ sư được tổ chức trực theo chế độ 24/7 và gồm các nhóm kỹ thuật về điều khiển vệ tinh, phần mềm, phân tích quỹ đạo, ăng ten cao tần. Hỗ trợ các phiên trực này là một lớp kỹ sư khác giám sát chặt chẽ để có thể luôn đảm bảo độ chính xác tuyệt đối và an toàn cao nhất cho Vinasat. Trong thời gian đầu vận hành khai thác, các chuyên gia nước ngoài thực hiện hỗ trợ tại chỗ cho các kỹ sư của Đài. Sau một quá trình nghiên cứu học hỏi, tích lũy kinh nghiệm và tự đào tạo, đội ngũ kỹ thuật của VNPT đã hoàn toàn chủ động trong công tác khai thác điều khiển vệ tinh, giảm thiểu các chi phí hỗ trợ của chuyên gia nước ngoài.

Anh Hoàng Phúc Thắng, Trưởng Đài điều khiển vệ tinh Quế Dương chia sẻ công việc “lái vệ tinh” đòi hỏi các kiến thức trong nhiều lĩnh vực như viễn thông, toán, vật lý, tin học, thiên văn… nên để đáp ứng yêu cầu công việc, ngoài việc tự tìm tòi nghiên cứu, các kỹ sư cũng được tạo điều kiện tham gia các hội nghị quốc tế về lĩnh vực điều khiển vệ tinh… để cập nhật kiến thức và áp dụng trong công việc điều khiển thực tế tại đơn vị.

Có thể nói, vệ tinh viễn thông Vinasat là công trình tiêu biểu có tính mới, đi đầu trong ứng dụng khoa học kỹ thuật tiên tiến, mang lại giá trị kinh tế và ý nghĩa xã hội to lớn phục vụ nhân dân, phát triển đất nước, có phạm vi ảnh hưởng rộng, tác động lan tỏa lớn trong cộng đồng và được cả nước ghi nhận, đánh giá cao. Sự kiện vệ tinh viễn thông Vinasat-1 và Vinasat-2 được vinh danh là một trong 8 công trình tiêu biểu, mang dấu ấn đặc biệt đóng góp quan trọng vào sự phát triển của đất nước. Đây vừa là vinh dự lớn của CBCNV Tập đoàn, đồng thời thể hiện trách nhiệm đóng góp phát triển kinh tế xã hội và cộng đồng của VNPT với đất nước.

Quang Thuấn